#173 Nasza pani z Ravensbruck

 Przyzwyczailiśmy się do tego, jak pokazywany jest obraz obozów koncentracyjnych. Zazwyczaj jest on mocno drastyczny, gdzie niektórzy żyją w totalnej nędzy, inni zaś żyją jakby w luksusie. Z jednej skrajności w drugą skrajność, ale tą skrajność wiele łączy. Łączą ją ludzie, bo wiele ludzi tam zginęło, a jeszcze więcej do tego piekła przykładało swą rękę. A jeszcze inni, próbowali żyć w miarę normalnie, udając że nic złego się tam nie dzieje. Czy tak się dało? Śmiem śmiało twierdzić że nie. Z wszystkich książek, które czytałam, zawsze ukazuje się ten sam obraz, ludzie który opuścili któryś z obozów koncentracyjnych i nie ważne czy to dorośli, czy też dzieci. Oni byli zawsze psychicznie wypaczeni, nie zwracali uwagi na ludzką krzywdę, przyzwyczaili się do tego. Pozostawali do końca swego życia obojętni i chłodni, a nawet jeżeli komuś udawało się z tego wyjść, ten czas spędzony w obozie, pozostawał w nim swoje piętno. Czasem było to ciągłe oglądanie się za ramię. Albo inne omany, albo i też koszmary. Jest tego wiele świadectw, ale jeszcze więcej tego przede mną by to poznać i przeczytać. Niedawno swą premierę, miała książka "Nasza pani z Ravensbruck". Na którą czekałam z zapartym tchem, dlaczego? Bo jest to jedna z nielicznych książek, która nie dotyczy ocalałych więźniów, lecz Johanny Langeferd. Była ona niemiecką nadzorczynią w nazistowskich obozach koncentracyjnych, zaczynając od Lichtenburgu, Ravensbruck oraz Auschwitz Birkenau.

Jest 24 listopada 1947 roku. W gmachu Muzeum Narodowego w Krakowie zbiera się Najwyższym Trybunał Narodowy, który ma sądzić nazistowskich zbrodniarzy. Proces uważnie śledzą byli więźniowie obozów koncentracyjnych, a także polskie i amerykańskie media. Na salę wprowadzani są kolejni oskarżeni. Wśród nich brakuje jednak Johanny Langefeld – byłej strażniczki obozów w Ravensbrück i w Auschwitz. Oskarżona uciekła. Parę lat później zaczną chodzić słuchy, że ktoś pomógł jej uciec. Obiegną Kraków relacje tak nieprawdopodobne, że trudno będzie dać im wiarę. Bo czy naprawdę mogło być tak, że Johannę Langefeld uwolniły z Montelupich dawne więźniarki Ravensbrück? Ofiary miałyby uratować kata? Takie rzeczy się przecież nie zdarzają. Książka Marty Grzywacz to opowieść o jednej z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych postaci nazistowskiego systemu zagłady.

 Może zabrzmi to dziwnie, ale podobało mi się podejście autorki książki do tematu. Opowiedziała go na chłodno, bez zbędnych emocji. Bo jak wiadomo, niektórzy autorzy dają ponieść się emocją i tego czytać się nie da. Grzywacz, próbowała odtworzyć Lagenferd życiorys, a także to jaką drogę przebyła i co ją pchnęło do tego, że była w tym miejscu w którym była. Każdy ją kojarzy jako nadzorczynię, ale ona nie była zwyczajna, dlaczego?

  Zacznę od początku, jej życiorys jest równie ciekawy, jak jej własne wybory. Pierw umiera jej mąż, później zachodzi w ciążę z mężczyzna, który nie wie że w tym stanie jest. Tak rodzi jej się syn, wychowuje go samotnie. Poszukuje pracy, natrafia na ogłoszenie o poszukiwanych kobietach do pracy przy obozie Lichtenburgu. Przyjmuje ją, ma dobrą płacę, dziecko zapewniony dach nad głową, czy czegoś można chcieć? Z jednej strony tak, z drugiej zaś nie. Bo Johanna dostrzega minimalny obraz wojny, następnie trafia do Ravensbruck. Gdzie zaczyna zauważać obraz trochę większy wojny, ale czy jest on tak wielki? Nie wiadomo, jedynie to co udało mi się przeczytać z książki. Jako jedyna z nadzorczyń, potrafi słownie więźniarki przywołać do porządku. Które o dziwo, słuchają jej i wykonują wszelkie polecenia. Kary? Każdy je tam stosuje ale nie Johanna, jedynie za większe przewinienia. Pomaga w jakiś sposób tym dziewczyną. Jej los splata się z królikami, bo jak wiadomo w Ravensbruck, były przeprowadzane eksperymenty medyczne. Nie jednego królika uratuje, nie jednej dziewczynie pomoże, ale kara także. Wyłącznie za większe przewinienia, takie jak kradzież jedzenia. Za czasów jej panowania w obozie panuje ład, co nie podoba się jej przełożonym. Jej los także splata się z Marią Mandl, raczej o niej każdy słyszał. Więc daruje pisanie o niej, bo nie było by to nic pozytywnego. Gdy Johanna zostanie przeniesiona do Auschwitz, zobaczy jaki jest prawdziwy obraz wojny. Będzie to przeżywać, przejdzie załamanie nerwowe, czy to było dla niej za dużo? Zdecydowanie tak. Bo po pierwsze współczuła tym dziewczyną, a po drugie była matką, a po trzecie nie tak to miało wyglądać... Bo gdzieś to wszystko zatraciło się, zaczeło nabierać obrazu strasznego i ogromy zniszczeń. Ludzkie istnienia zmiatane jak śmieci, przerażający obraz. Niestety prawdziwy...

  Jak Lagenferd uciekła? Kto maczał w tym palce? Teorii jest parę, każdą z nich znam. Każda nieprawdopodobna i niesamowita. Dlaczego? Bo pokazała że jest człowiekiem i ma emocje, pozostając w obozach koncentracyjnych nie wypaczyła się z emocji. I to ją poniekąd uratowało. Przyznaję nie jest to lekka tematyka, ale jest bardzo dobrze na chłodno napisana. Przez co, czyta ją się dobrze. Sam temat jest nieprawdopodobny, bo jak to więźniowie mogli uratować swego kata? Co takiego wydarzyło się w tym obozie? Na to pytanie znajdziecie w tej książce, nie będę pisać wszystkiego, po prostu tą historię trzeba samemu przeczytać. A jeżeli interesujesz się tematyką obozową, jest to pozycja obowiązkowa.